''ડૉલી'' કોણ હતી ? ક્લોનિંગના બે દાયકા બાદ...
દુનિયાની સૌથી વિશાળ ક્લોનિંગ ફેકટરી પાસે ''માનવ ક્લોનિંગ'' કરવાની
ક્ષમતા છે. પરંતુ ભવિષ્યમાં તે મનુષ્યનું ક્લોનિંગ કરશે ? આ સવાલ આજે
''ડૉલી'' નામની ઘેટીનાં ક્લોનિંગનાં બે દાયકા બાદ પણ એમને એમ ઉત્તરવિહીન
ઊભો છે. લગભગ વિજ્ઞાનક્ષેત્રે આગળ રહેલાં દેશોમાં માનવ ક્લોનિંગ ઉપર
પ્રતિબંધ છે. બ્રિટનનાં રોઝાલીંડ ઈન્સ્ટીટયુટનાં વૈજ્ઞાનિક ઈઆન વિલ્મુટ અને
ટીમે, વિશ્વની પ્રથમ સ્તન્યવંશી પ્રાણીનું ક્લોનિંગ કરીને ઈતિહાસ સર્જી
બતાવ્યો હતો. લોકો કહેતા હતાં કે આજે ઘેટાનું ક્લોનિંગ થયું છે તો આવતી
કાલે ભરવાડનું ક્લોનિંગ થશે.
જો કે મનુષ્યનું ક્લોનિંગ થાય એવી ''આવતીકાલ'' હજી આવી નથી. પ્રાણીઓનાં
ક્લોનિંગ માટે હવે વ્યાપારી સેવાઓ પણ ઉપલબ્ધ બની છે. બ્રિટનનાં એક બિલ્ડર
દંપતિએ તેમનાં વ્હાલાં કુતરાંનાં મૃત્યુનાં પંદર દિવસ બાદ
ક્લોનિંગ કરાવીને બોક્સર જાતીનાં કુતરાનાં ગલુડીયાને જન્મ
આપ્યો છે. અત્યાર સુધી ૭૦૦ જેટલાં પાલતું કુતરાઓનું ક્લોનિંગ તેમનાં માલીક
કરાવી ચુક્યા છે. કોરીયાની ''સુઆમ'' કંપની અને તેનાં સ્થાપક ડો. વાંગ વુ શુક
વિશ્વવિખ્યાત છે. બ્રિટિશ દંપતીએ કુતરાનાં ક્લોનિંગ માટે ૬૭ હજાર પાઉન્ડ
ખર્ચ્યા છે. 'ડૉલી' ક્લોનિંગની ઘટનાનાં બે દાયકા બાદ, આજે શું ક્લોનિંગ શું સ્થિતિ છે ?
ક્લોનિંગ પાથવે ''ડોલી'':- ફ્લેશ બેક
જીવવિજ્ઞાનમાં 'ક્લોનિંગ'નો અર્થ થાય જીનેટીકલી એકસરખા સજીવને પેદા કરવા. કુદરતમાં પણ ''ક્લોનિંગ'' થાય છે. બાયોટેકનોલોજીવાળા ક્લોનિંગનો અર્થ ડિએનએનાં ટુકડાની નકલ પેદા કરવાની ટેકનીક માટે વાપરે છે. જો કે 'ક્લોનિંગ' શબ્દનો ઉપયોગ પ્રથમવાર જે.બી.એસ. હાલ્ડેન નામનાં બ્રિટિશ જીવરસાયણશાસ્ત્રીએ વાપર્યો હતો. જેમણે ભારતમાં પણ સંશોધન કાર્ય કર્યું હતું. સામાન્ય રીતે જૈવિક સમાગમ વગર, માદા કે નરનાં કોષોનું જીનેટિક મટિરીઅલ્સ વાપરીને નવો સજીવ પેદા કરવામાં આવે તેને 'ક્લોનિંગ' કહે છે. ટેકનિકલ ભાષામાં તે 'ઓર્ગાનીઝમ ક્લોનિંગ' છે. ઘણીવાર કેટલીક ''માદાઓ'' નર સાથેનાં સમાગમ વગર બચ્ચાનો 'વર્જીન' જન્મ આપે છે. જેને 'પાર્થેનોજીનેસીસ' કહે છે.
ક્લોનિંગ પાથવે ''ડોલી'':- ફ્લેશ બેક
જીવવિજ્ઞાનમાં 'ક્લોનિંગ'નો અર્થ થાય જીનેટીકલી એકસરખા સજીવને પેદા કરવા. કુદરતમાં પણ ''ક્લોનિંગ'' થાય છે. બાયોટેકનોલોજીવાળા ક્લોનિંગનો અર્થ ડિએનએનાં ટુકડાની નકલ પેદા કરવાની ટેકનીક માટે વાપરે છે. જો કે 'ક્લોનિંગ' શબ્દનો ઉપયોગ પ્રથમવાર જે.બી.એસ. હાલ્ડેન નામનાં બ્રિટિશ જીવરસાયણશાસ્ત્રીએ વાપર્યો હતો. જેમણે ભારતમાં પણ સંશોધન કાર્ય કર્યું હતું. સામાન્ય રીતે જૈવિક સમાગમ વગર, માદા કે નરનાં કોષોનું જીનેટિક મટિરીઅલ્સ વાપરીને નવો સજીવ પેદા કરવામાં આવે તેને 'ક્લોનિંગ' કહે છે. ટેકનિકલ ભાષામાં તે 'ઓર્ગાનીઝમ ક્લોનિંગ' છે. ઘણીવાર કેટલીક ''માદાઓ'' નર સાથેનાં સમાગમ વગર બચ્ચાનો 'વર્જીન' જન્મ આપે છે. જેને 'પાર્થેનોજીનેસીસ' કહે છે.
હાન્સ સોમાનને ૧૯૩૫માં તબીબી શાસ્ત્રનું નોબેલ પ્રાઇઝ આપવામાં આવ્યું
હતું. જે ક્લોનિંગ માટે એવોર્ડ વિનીંગ પ્રથમ ઘટના હતી. બહુચર્ચિત 'ડૉલી'
ઘેટીનો જન્મ જુલાઇ ૧૯૯૬માં કરવામાં આવ્યો હતો. ક્લોનિંગની જાહેરાત ૧૯૯૭માં
કરવામાં આવી હતી. ક્લોનિંગ એ જટિલ પ્રક્રીયા છે અને સેંકડો પ્રયત્નો બાદ
એકાદ સફળતા મળે છે.
ઈરા લેવીને ધ બોયઝ ફ્રોમ બ્રાઝીલ, નામની નવલકથાનાં ક્લોનિંગનીં વાત કરી
છે. સાયન્સ ફિકશનમાં ક્લોનિંગ ઉપર સેંકડો કથા લખાઇ છે. હોલિવૂડની ફિલ્મો
જેવી કે જુરાસીક પાર્ક, ધ સિક્સ્થ ડે, રેસિડેન્ટ એવીલ, સ્ટાર વૉર્સ, ધ
આઇલેન્ડ જેવી ફિલ્મોમાં પણ ક્લોનિંગનો ઉલ્લેખ છે. વુડી એલને ક્લોનિંગનો
કોમેડી તરીકે ઉપયોગ 'ધ સ્લીપર' ફિલ્મમાં કર્યો છે.
બોયાલાઈફ:ક્લોનિંગનો ચાઈનીઝ 'અવતાર'
બોયાલાઈફ નામની 'ક્લોનિંગ' કરનારી, રાક્ષસી સંસ્થા ચીનનાં ટીઆનજીન બંદર પાસે આવેલી છે. દર વર્ષે અહીં દસ લાખ ગાયોનું ક્લોનિંગ ટેકનીકલ વડે પેદા કરવામાં આવે છે. ક્લોનિંગ અહીં 'માંસ'નો પુરવઠો પુરો પાડવા માટે અને વિશિષ્ટ સંશોધન અર્થે કરવામાં આવે છે. આજે ક્લોનિંગ ક્ષેત્રે ચીનની ''બોયાલાઈફ'' અને દ.કોરીયાની ''સુઆમ'' ખ્યાતનામ બનેલ છે. બંને કંપની વચ્ચે ભાગીદારી છે. જ્યારે ચાઈનીઝ એકેડમી ઓફ સાયન્સ તેમને નાણાકીય સહાય પણ કરે છે.
બોયાલાઈફ:ક્લોનિંગનો ચાઈનીઝ 'અવતાર'
બોયાલાઈફ નામની 'ક્લોનિંગ' કરનારી, રાક્ષસી સંસ્થા ચીનનાં ટીઆનજીન બંદર પાસે આવેલી છે. દર વર્ષે અહીં દસ લાખ ગાયોનું ક્લોનિંગ ટેકનીકલ વડે પેદા કરવામાં આવે છે. ક્લોનિંગ અહીં 'માંસ'નો પુરવઠો પુરો પાડવા માટે અને વિશિષ્ટ સંશોધન અર્થે કરવામાં આવે છે. આજે ક્લોનિંગ ક્ષેત્રે ચીનની ''બોયાલાઈફ'' અને દ.કોરીયાની ''સુઆમ'' ખ્યાતનામ બનેલ છે. બંને કંપની વચ્ચે ભાગીદારી છે. જ્યારે ચાઈનીઝ એકેડમી ઓફ સાયન્સ તેમને નાણાકીય સહાય પણ કરે છે.
પોલીસ અને લશ્કરી હેતુ માટે ઉપયોગી સર્ચ એન્ડ સ્નાઈફર ડોગ અને રેસ
માટેનાં ઉમદા ઘોડાઓનું ક્લોનિંગ બોયાલાઈફ કરવાની છે. અહીં વાંદરાઓનું
ક્લોનિંગ પણ વિવિધ દવાઓનાં તબીબી ટેસ્ટ માટે કરવામાં આવે છે. વાંદરાનું
ક્લોનિંગ સફળ થયું છે. એટલે માનવું પડે કે મનુષ્યનું ક્લોનિંગ માત્ર એક જ ડગલું આગળ ચાલવાથી થઇ
શકે તેમ છે. જો કે તેનાં ચીફ એક્ઝીક્યુટિવ કહે છે કે ''અમે માનવ ક્લોનિંગ
કરવાનાં નથી. ટેકનોલોજીકલી અમે આગળ છીએ.'' અત્યાર સુધી બોયાલાઈફ ૬૦૦ જેટલાં
બોમ્બ-સ્નીફિંગ કુતરાંઓને ક્લોનિંગ વડે પેદા કરી ચુકી છે. જે વૈશ્વિક
ત્રાસવાદ ઘટાડવામાં ઉપયોગી થાય છે. (પછી ભલે વિટો વાપરીને ભારતની
ત્રાસવાદીઓને ભારત સોંપવાની માંગણી ઉપર ઠંડું પાણી રેડી નાખે) બોયાલાઈફમાં
તૈયાર થયેલાં ''ક્લોન્ડ'' એનિમલ્સ હાવર્ડ અને પીંકીંગ યુનિવર્સિટીમાં
પ્રયોગો માટે વપરાય છે.
વાંગ વું-શુક :- પ્રાઈડ ઓફ કોરીયા
વાંગ વું-શુક હાલનાં ક્લોનિંગ ટેકનોલોજીનાં માસ્ટર આર્ટિસ્ટ ગણાય છે. 'નેચર' મેગેજીનમાં ક્લોનિંગ વિશે તેમનું સંશોધન પ્રકાશિત થયું હતું. તેમાં રજુ થયેલા તારણો ફેબ્રિકેટેડ હોવાનું જણાતાં ૨૦૦૬માં મોટો હોબાળો થયો હતો. તેમનાં બે ઉત્કૃષ્ટ આર્ટિકલ ૨૦૦૪ અને ૨૦૦૫માં સાયન્સ મેગેજીનમાં પ્રકાશિત થયા હતાં. ક્લોનિંગ ટેકનોલોજી વાપરીને તેમણે હ્યુમન એમ્બ્રીયોનિક સ્ટેમ સેલ વિકસાવવાનો દાવો રજુ કર્યો હતો. જો આવા સેલને નિયત અવધી સુધી વિકસવા દેવામાં આવે તો 'મનુષ્ય'નું ક્લોનિંગ થયું ગણાય. જેનાં પર નિષેધ છે.
વાંગ વું-શુક :- પ્રાઈડ ઓફ કોરીયા
વાંગ વું-શુક હાલનાં ક્લોનિંગ ટેકનોલોજીનાં માસ્ટર આર્ટિસ્ટ ગણાય છે. 'નેચર' મેગેજીનમાં ક્લોનિંગ વિશે તેમનું સંશોધન પ્રકાશિત થયું હતું. તેમાં રજુ થયેલા તારણો ફેબ્રિકેટેડ હોવાનું જણાતાં ૨૦૦૬માં મોટો હોબાળો થયો હતો. તેમનાં બે ઉત્કૃષ્ટ આર્ટિકલ ૨૦૦૪ અને ૨૦૦૫માં સાયન્સ મેગેજીનમાં પ્રકાશિત થયા હતાં. ક્લોનિંગ ટેકનોલોજી વાપરીને તેમણે હ્યુમન એમ્બ્રીયોનિક સ્ટેમ સેલ વિકસાવવાનો દાવો રજુ કર્યો હતો. જો આવા સેલને નિયત અવધી સુધી વિકસવા દેવામાં આવે તો 'મનુષ્ય'નું ક્લોનિંગ થયું ગણાય. જેનાં પર નિષેધ છે.
૧૯૯૯માં યેઓન્ગચેંગ - નામની વધુ દૂધ આપે તેવી ગાયનું ક્લોનિંગ કરી, વાંગ વું-શુક દ.
કોરીયાનાં મીડિયા જગતમાં દબાઇ ગયા હતાં. દ.કોરીયાનાં અગ્રણી વૈજ્ઞાનિકોમાં
વાંગ વું-શુકનું નામ આવે છે. તેમનાં જીવતાં જીવ દ.કોરીયાએ ટપાલ ટિકિટ બહાર
પાડી છે. એ બતાવે છે કે દ.કોરીયામાં તેમનું કેટલું માન અને મોભો હશે !
કોરીયન એર કંપની દ્વારા વાંગ વું-શુકને દસ વર્ષ માટે ફર્સ્ટક્લાસની ફ્રી
ટિકિટ ઓફર કરી હતી. ૬૦ને પાર કરી ગયેલાં વું-શુક સવારે છ વાગ્યાથી 'ધંધે'
લાગી જાય છે.મધરાત સુધી કામ કરે છે. પત્નીને મળવા માટે પણ માત્ર રાત્રે જ જાય છે.
તેઓ કહે છે મારું કામ અને મારી દીનચર્યા મારી હેબીટ અને હોબી છે. તેમણે
સુઆમ બાયોટેક રિસર્ચ ફાઉન્ડેશનની સ્થાપના કરેલ છે. સિયોલનાં દક્ષિણ પર્વતીય
વિસ્તારમાં સુઆમનું પાંચ માળનું બિલ્ડીંગ આવેલ છે. એક લાખ ડૉલરમાં
વાંગ-શુક તમે કહો તે પ્રાણીનું ક્લોનિંગ કરી આપે છે. મોટાભાગે લોકો તેમના
પાલતું પ્રાણીઓનાં ક્લોનિંગ તેમનાં મૃત્યુ બાદ કરાવે છે. આ રીતે વાંગ
વું-શુકનાં રાઇઝ બાદ ફોલ અને ત્યારબાદ ફરી 'રાઇઝ' / ઉદય થયો છે.
ક્લોનિંગ - મેગા પ્રોજેક્ટ
જુરાસીક પાર્ક ફિલ્મ આવ્યા બાદ, વૈજ્ઞાનિકોમાં પણ જેનો અસ્તિત્વલોપ થઇ ગયો છે તેવાં પ્રાચીન 'રેર' પ્રાણીઓનાં ક્લોનિંગ કરવાની તાલાવેલી જાગી છે. જોકે જીવીત પ્રાણીઓનાં કોષમાંથી ક્લોનિંગ કરવું અલગ વાત છે. જ્યારે હજારો વર્ષ પહેલાં નાશ પામેલ પ્રાણી પ્રજાતીને ફરી જીવંત કરવા એ ખુબ જ મુશ્કેલ કામ છે છતાં વૈજ્ઞાનિકો ક્લોનિંગનાં આવા મેગા-પ્રોજેક્ટ પર કાર્યરત છે.
ક્લોનિંગ - મેગા પ્રોજેક્ટ
જુરાસીક પાર્ક ફિલ્મ આવ્યા બાદ, વૈજ્ઞાનિકોમાં પણ જેનો અસ્તિત્વલોપ થઇ ગયો છે તેવાં પ્રાચીન 'રેર' પ્રાણીઓનાં ક્લોનિંગ કરવાની તાલાવેલી જાગી છે. જોકે જીવીત પ્રાણીઓનાં કોષમાંથી ક્લોનિંગ કરવું અલગ વાત છે. જ્યારે હજારો વર્ષ પહેલાં નાશ પામેલ પ્રાણી પ્રજાતીને ફરી જીવંત કરવા એ ખુબ જ મુશ્કેલ કામ છે છતાં વૈજ્ઞાનિકો ક્લોનિંગનાં આવા મેગા-પ્રોજેક્ટ પર કાર્યરત છે.
ટી-રેક્ષ (ડાયનોસૌર):- ૨૦૦૫માં સંશોધકોને માદા ટી-રેક્ષનાં અશ્મીઓ
મળ્યાં છે. આમ તો અશ્મીઓ માદાનાં છે કે નરનાં તે કહેવું મુશ્કેલ હોય છે.
વૈજ્ઞાનિકોએ પક્ષીઓમાં માદામાં જોવા મળતાં 'મોડયુલર બોન' ઉપરથી ટી-રેક્ષ
માદાનાં અશ્મીઓ મેળવ્યાં છે. જે લગભગ ૬ કરોડ વર્ષ પ્રાચીન છે. જેમાં 'DNA’
સારી અવસ્થામાં સચવાયેલું માનવામાં આવે છે. વૈજ્ઞાનિકો માટે આ 'અશ્મી'
ડાયનોસૌરને ફરી પૃથ્વી પર લાવવા માટેનો મેગા પ્રોજેક્ટ બની શકે છે.
કેવ લાયન (પત્થર યુગ):- ગુફામાં વસનાર સિંહની પ્રજાતી પત્થર યુગથી ચાલી
આવે છે. દસ હજાર વર્ષ પહેલાં તે પ્રજાતી નામશેષ થઇ ગયેલ છે. સાઇબીરીયામાંથી
કેવ લાયનનાં બચ્ચાનાં ખુબ જ સારી હાલતમાં જળવાયેલા (થિજી ગયેલી હાલતમાં
મળેલ) અશ્મીઓ મળ્યાં છે. જેનો ઉપયોગ કરી વાંગ-શુક વું કેવ લાયનનું
ક્લોનિંગ કરવા માંગે છે.
ટુમેટ (ડોગ):- રશિયાની સ્યાલાખ નદી કિનારેથી 'મમી' અવસ્થામાં જળવાયેલ
કુતરાની એક લુપ્ત પ્રજાતીનાં અશ્મીઓ મળી આવ્યા છે. ૨૦૧૧ અને ૨૦૧૫માં બે
ગલુડીયાનાં અશ્મીઓ મળ્યાં છે. જેમાં ૮૦% અંગો સારી રીતે જળવાયેલાં છે.
કુતરાનું મગજ પણ સારી હાલતમાં જળવાયેલ છે. વાંગ-વુ શુક આ 'ટુમેટ' કુતરાને
પણ ફરીવાર પેદા કરવા કટીબધ્ધ બન્યા છે.
૨૦૦૯માં લુપ્ત થયેલ પ્રજાતી પિરેનિઅન ઈબેક્સને ક્લોનિંગ વડે જીવંત
કરવાનો પ્રયત્ન વૈજ્ઞાનિકોએ કર્યો હતો. પ્રાણી તેનાં જન્મ બાદ ફેફસાની
તકલીફ થતાં મૃત્યુ પામ્યું હતું. જોકે આધુનિક ટેકનોલોજી વડે લુપ્ત થયેલ
પ્રજાતીઓને પુનઃ અવતાર આપવાનાં 'ચાન્સીસ' વધી ગયાં છે.
કેટલાંક જાણીતા પ્રાણીઓનાં ક્લોનિંગની વિગતો
પ્રાણી અને નામ
|
ક્લોનિંગ કરનાર
|
વર્ષ
|
ડૉલી-ઘેટી
|
ઈઆન વિલ્મુર
|
૧૯૯૬
|
ઘોડો-પ્રોમેટા
|
લેબોરેટરી ઓફ રિપ્રોડકટિવ ટેકનો.
|
૨૦૦૩
|
ઉંદર
|
સોવિયેત રશિયા
|
૧૯૮૬
|
ઉંટ-ઈન્જાજ
|
કેમલ રિપ્રોડકશન સેન્ટર, દુબાઇ
|
૨૦૦૯
|
કાર્પ માછલી
|
ટોંન્ગ ડિજોરું
|
૧૯૬૩
|
બિલાડી
|
ટેક્સાસ એ એન્ડ એમ યુનિવર્સિટી
|
૨૦૦૧
|
હરણ (ડેવેય)
|
ટેક્સાસ એ એન્ડ એમ યુનિવર્સિટી
|
૨૦૦૩
|
કુતરો (સ્નફી)
|
વાંગ-વું-શુક-સુઆમ
|
૨૦૦૫
|
ભારતીય વાનર-ટેટ્રા
|
જીરાલ્ડ કોરોન
|
૧૯૯૯-૨૦૦૭
|
ગ્રેવૃલ્ફ (વરૃ)
|
વાંગ-વું શુક
|
૨૦૦૫
|
4/17/2016 10:59:00 pm | | 0 Comments
ગુરૃત્વાકર્ષણના તરંગો બાદ,ડાર્ક મેટરની શોધ હાથવેંત છેટી છે ?
એક બ્લેક હોલ તેના નજીકના તારાનું દ્રવ્ય પોતાનામાં ખેચી રહ્યો હતો. આ ઘટના બની ત્યારે, ક્ષર્ણાધ માટે લાલ રંગનો પ્રકાશનો ફુવારો છુટયો હોય તેવો પ્રકાશપુંજ દેખાયો હતો. પ્રકાશની તીવ્રતા આપણા સૂર્યના પ્રકાશ કરતા હજાર ગણી વધારે હતી. ઘટનામાં જોવા મળેલ બ્લેકહોલ F404 સિગ્ની તરીકે ઓળખાય છે. જે પૃથ્વીથી ૭૮૦૦ પ્રકાશવર્ષ દૂર છે. બ્લેકહોલ દ્વારાં ભોજન આરોગતો હોય તેમ, તારાનું દ્રવ્ય ખેચવાની પ્રક્રિયા ગયા જૂન મહિનાથી જોવા મળી હતી. પ્રકાશનો તેજ ફૂવારો સેકન્ડના માત્ર ચાલીસમાં ભાગ પુરતો જ જોવા મળ્યો હતો.આ સમય આપણે પાંપણ ઝપકાવીએ તેના કરતાં દસ ગણી વધારે ઝડપી હતો. લીમાનાં કેનેરી આઇલેન્ડ પર રાખેલ લા પાલ્માના વિલીયમ હર્ષ ટેલિસ્કોપ વડે ઘટનાની તસ્વીરો લેવામાં આવી છે. તસ્વીરો ખેચવા માટે અલ્ટ્રાકેમ ફાસ્ટ ઇમેજીગ કેમેરાઓ વપરાયા હતા. બ્લેકહોલ માટે ડૉ.છોટુભાઇ સુથારે 'શ્યામવિવર' નામનો સુંદર શબ્દ પ્રયોજ્યો છે. થોડા સમય પહેલા 'લીગો'ની ટીમ દ્વારા, એકવીસમી સદીની મહાન શોધ એટલે કે ગુરૃત્વાકર્ષણના તરંગો શોધાયા હતા. ગુરૃત્વાકર્ષણના તરંગોની સૈધાન્તિક શોધ આઇનસ્ટાઇનની થિયરી ઓફ રિલેટીવિટીમાં રહેલી છે. જ્યારે તેના ભૌતિક પુરાવાઓ 'લીગો'ની ટીમે શોધી કાઢ્યા હતા.
આખરે 'ડાર્ક મેટર' શું છે ?
બ્રહ્માંડમાં અદ્રશ્ય પદાર્થના જથ્થાને વૈજ્ઞાાનિકો ડાર્ક મેટર તરીકે ઓળખાવે છે. બ્રહ્માંડનો ૮૫% હિસ્સો ડાર્ક મેટરથી બનેલો માનવામાં આવે છે. આ પદાર્થ પ્રકાશ આધારીત ટેલિસ્કોપથી જોઇ શકાતો નથી. અદ્રશ્ય પદાર્થની દ્રશ્યમાન પદાર્થ પર થતી ગુરૃત્વાકર્ષણ બળની અસર વડે 'ડાર્ક મેટર'ની અદ્રશ્ય સાબિતી મળે છે. યુરોપિયન સ્પેસ એજન્સી કહે છે કે 'જો અંધારામાં ટોર્ચ/ બેટરીની રોશની કરવામાં આવે તો માત્ર ટોર્ચનો પ્રકાશ જ જોઇ શકાય. એનો અર્થ એ નથી કે રૃમમાં અન્ય ચીજ વસ્તુનું અસ્તિત્વ નથી. એ જ પ્રમાણે વૈજ્ઞાાનિકો જાણે છે કે બ્રહ્માંડમાં 'ડાર્ક મેટર' છે. પરંતુ તેના સીધા પુરાવાઓ મળ્યા નથી. વૈજ્ઞાાનિકો એ પણ નથી જાણતા કે ડાર્ક મેટર તરીકે ઓળખાતો રહસ્યમય અંધારીઓ પદાર્થ શેનો બનેલો છે ?
એક અંદાજ મુજબ ડાર્ક મેટર ગુરૃત્વાકર્ષણ આધારીત એવો ગુંદર છે. જે બ્રહ્માંડમાં આવેલ વિવિધ આકાશગંગાઓને એકબીજા સાથે બાંધી રાખે છે. આપણા બ્રહ્માંડમાં દશ્યમાન પદાર્થનો હિસ્સો માત્ર ૫ ટકા જેટલો જ છે. આ વિઝિબલ મેટરના અવલોકનોના આધારે આપણું ભૌતિકશાસ્ત્ર વિકસ્યુ છે. પરમાણુ તેમની રચના કરનાર અવપરમાણ્વીક કણો અને અવપરમાણ્વીક કણોની રચના કરનાર ક્વાર્ક જેવા આદી કણોની થિયરી આપણે વિકસાવી છે. ડાર્ક મેટરની સાબિતી આપણે ગ્રેવિટેશન લેન્સીંગ અને કોસ્મીક માઇક્રોવેવ બેકગ્રાઉન્ડ રેડિયેશન ઉપરથી પારખી છે. ડાર્ક મેટર અને ડાર્ક એનર્જી બંને અલગ અલગ વસ્તુ છે છતાં બંનેનો સરવાળો ૮૫% જેટલો થાય છે. ટૂંકમાં બ્રહ્માંડમાં દ્રશ્યમાન પદાર્થ કરતા અદ્રશ્ય પદાર્થ પર ઉર્જાનું પ્રમાણ વધારે છે.
૧૯૨૨માં ડાર્ક મેટરને લગતી પ્રથમ સંકલ્પના ડચ ખગોળશાસ્ત્રી જેકોબસ કોટેને આપી હતી. ૧૯૩૨માં ડચ ખગોળ શાસ્ત્રી અને રેડિયો એસ્ટ્રોનોમીના પ્રણેતા એવા વૈજ્ઞાાનિક ઉર્ટ દ્વારા પણ 'ડાર્ક મેટર'ની સૈધાન્તિક અસ્તિત્વની વાદ આગળ ધરવામાં આવી હતી. બ્રહ્માંડમાં ખુટતા દ્રવ્યના જથ્થાની ગણતરી કરતા અદ્રશ્ય પદાર્થ/ ડાર્ક મેટરની સંભાવના ઉભરીને સપાટી પર આવી હતી.
બ્રહ્માંડના ખુટતા દ્રવ્યના જથ્થાનો તાળો મેળવી આપવામાં ''લીગો''ના ડિટેક્ટર સફળ થશે ?
બ્રહ્માંડના ખુટતા દ્રવ્યના જથ્થાનો તાળો મેળવી આપવામાં ''લીગો''ના ડિટેક્ટર સફળ થશે ?
થોડા સમય પહેલાં, ગુરૃત્વાકર્ષણના તરંગોની શોધ થઇ હતી. જેને આ સદીની સૌથી મોટી શોધ તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી. આ તરંગો લેસર ઇન્ટરફેરોમીટર ગ્રેવિટેશનલ વેટઝ ઓબ્ઝર વેટરી (LIGO) દ્વારા શોધી કાઢવામાં આવ્યા હતો. ૧.૩૦ અબજ વર્ષ પહેલા બ્રહ્માંડમાં એક અજબ અને અદ્ભૂત ઘટના બની હતી. જેમાં બે બ્લેકહોલ એકબીજા સાથે ટકરાઇને એક વિશાળ બ્લેક હોલ બન્યો હતો. આ ઘટનાના સાક્ષી જેવા ગુરૃત્વતરંગો બ્રહ્માંડમાં ફેલાયા હતા. આ તરંગોમાં જોવા મળતી અનિયમિતતા 'લીગો'નો અગ્નિ સંવેદનશીલ ઉપકરણોએ પકડી પાડી હતી. આ ઘટના પરથી બોધપાઠ લઇને વૈજ્ઞાાનિકોની એક ટીમ કહે છે કે આવનારાં સમયમાં બ્રહ્માંડનો રહસ્યમય પદાર્થ જેને વૈજ્ઞાાનિકો ડાર્ક મેટર તરીકે ઓળખે છે તેનો જવાબ મળશે. ડાર્ક મેટરને લગતું રહસ્ય આખરે ઉકેલાશે.
જ્હોન હોપકીન્સ યુનિવર્સિટીના ડૉ.સીમીઓન બર્ડ કહે છે કે 'લીગો' દ્વારા જે બે બ્લેક હોલના ગુરૃત્વાકર્ષણના તરંગો પકડી પાડવામાં આવ્યા હતા. તે આદીકાળના બ્લેક હોલ હોવા જોઇએ. આપણે જેને પરંપરાગત બ્લેક હોલ કહીએ છીએ તે શ્રેણીમાં તે આવતા ન પણ હોય. સામાન્ય સંજોગોમાં જ્યારે તારાનું મૃત્યુ થઇને દ્રવ્ય તુટી પડે છે. ત્યારે બ્લેક હોલનું સર્જન થાય છે. જ્યારે 'લીગો' દ્વારા શોધવામાં આવેલ બ્લેક હોલ 'મહાવિસ્ફોટ' લીગબેંગની ઘટના બાદ, હાજર અતિશય ઘનતાવાળા પદાર્થમાંથી સર્જાયા હોવા જોઇએ. જો આવા બ્લેક હોલ્સ ખરેખર અસ્તિત્વમાં હોય તો તેઓ ડાર્ક મેટરનો એકભાગ સ્વરૃપે હોવા જોઇએ. એક અંદાજ મુજબ બ્રહ્માંડમાં રહેતા દ્રવ્યનો ૮૫ ટકા જથ્થો, બ્રહ્માંડમાં ન ઓળખાયેલા અદ્રશ્ય 'ડાર્ક મેટર' સ્વરૃપે છે. લીગો દ્વારા શોધાયેલા બ્લેક હોલ્સ, આદીકાળમાં બ્લેક હોલ વડે બનેલ ''ડાર્ક મેટર''ની થિયરીને સાચી પાડે તેટલો પરફેક્ટ માસ / પૂર્ણ દ્રવ્ય જથ્થો ધરાવે છે. જો કે ડાર્ક મેટરના અસ્તિત્વનાં સબળ પુરાવાઓ મળ્યા નથી.
ગુરૃત્વાકર્ષણને લગતી થિયરી બદલવાનો સમય પાકી ગયો છે?
બ્રહ્માંડના સંદર્ભમાં ડાર્ક મેટરને અલગ સ્વરૃપે વર્ણવવામાં આવે છે. જ્યારે સૌર મંડળમાં આપણો અનુભવ કંઇક અલગ વાત કહે છે. બ્રહ્માંડમાં જોવા મળતા પદાર્થને વૈજ્ઞાાનિકો 'બેરીયોનીક મેટર' કહે છે. જે પ્રોટોન, ન્યુટ્રોન અને ઇલેકટ્રોનના સમન્વયથી બનેલ છે. ૧૯૫૦ના દાયકામાં ખગોળશાસ્ત્રના અવલોકનો એક વાત, બુમ બરાડા પાડીને જણાવતા હતા કે બ્રહ્માંડમાં આપણે જોઇએ છીએ તેના કરતાં વધારે 'મેટર'નુ અસ્તિત્વ છે. તો પછી તેમનું અસ્તિત્વ પકડાતું કેમ નથી ? આ અદ્રશ્ય પદાર્થના સંભવિત ઉમેદવારોના લિસ્ટમાં, ઝાંખા બ્રાઉન ડવાર્ફ, વ્હાઇટ ડ્વાર્ફ, ન્યુટોન સ્ટાર અને સુપર મેસીવ બ્લેક હોલ્સની ગણના કરવામાં આવે છે.
ગુરૃત્વાકર્ષણને લગતી થિયરી બદલવાનો સમય પાકી ગયો છે?
બ્રહ્માંડના સંદર્ભમાં ડાર્ક મેટરને અલગ સ્વરૃપે વર્ણવવામાં આવે છે. જ્યારે સૌર મંડળમાં આપણો અનુભવ કંઇક અલગ વાત કહે છે. બ્રહ્માંડમાં જોવા મળતા પદાર્થને વૈજ્ઞાાનિકો 'બેરીયોનીક મેટર' કહે છે. જે પ્રોટોન, ન્યુટ્રોન અને ઇલેકટ્રોનના સમન્વયથી બનેલ છે. ૧૯૫૦ના દાયકામાં ખગોળશાસ્ત્રના અવલોકનો એક વાત, બુમ બરાડા પાડીને જણાવતા હતા કે બ્રહ્માંડમાં આપણે જોઇએ છીએ તેના કરતાં વધારે 'મેટર'નુ અસ્તિત્વ છે. તો પછી તેમનું અસ્તિત્વ પકડાતું કેમ નથી ? આ અદ્રશ્ય પદાર્થના સંભવિત ઉમેદવારોના લિસ્ટમાં, ઝાંખા બ્રાઉન ડવાર્ફ, વ્હાઇટ ડ્વાર્ફ, ન્યુટોન સ્ટાર અને સુપર મેસીવ બ્લેક હોલ્સની ગણના કરવામાં આવે છે.
આપણું સૌરમંડળ, સામાન્ય બેરીયોનીક મેટરનું બનેલું છે. જેમાં ગ્રહ, તેનો ચંદ્ર, ડસ્ટ, પ્લાઝમાં અને અન્ય આંતરતારાકીય વધેલો કચરાનો સમાવેશ થાય છે. પરંતુ ડાર્ક મેટર આમાંની કોઇ એક ચીજનો બનેલો નથી. પાર્ટીકલ ફીજીક્સના સ્ટાન્ડર્ડ મોડેલમાં 'ડાર્ક મેટર'નો સમાવેશ થતો નથી. ભૌતિકશાસ્ત્રનું સ્ટાન્ડર્ડ મોડેલ આપણા પ્રયોગોના પરિણામ અને દૂરંદેશી વડે વિકસ્યુ છે. બ્રહ્માંડમાં જોવા મળતી ગુરૃત્વાકર્ષણની અસર અને સૌર મંડળમાં વરતાતી ગુરૃત્વાકર્ષણની અસરમાં અતિ સુક્ષ્મ સ્તરે તફાવત જોવા મળે છે. જે નેનોમીટર પ્રતિ સેકન્ડના વર્ગ જેટલો છે. જેમ જેમ નાના ખગોળીય પીંડથી માંડીને, અતિશય વિશાળકાય આકાશગંગા તરફ આગળ વધતાં જઇએ ત્યારે બે શક્યતાઓ સામે આવે છે. (૧) આપણે હાલમાં રહેલ પ્રવર્તમાન ગુરૃત્વાકર્ષણ વિશેનાં ખ્યાલોમાં બદલાવ લાવવાની જરૃર છે અથવા બ્રહ્માંડમાં અદ્રશ્ય પદાર્થનું અસ્તિત્વ છે.
એક શક્યતા એ પણ છે કે સૌરમંડળ બહાર વર્તાતા ગુરૃત્વાકર્ષણ અને સૌરમંડળના ગુરૃત્વાકર્ષણ વચ્ચે જે સુક્ષ્મ તફાવત નજરે પડે છે. તેના કારણે ન્યુટને આપેલ બળનું ડાયનેમિક્સ બદલવાની જરૃર છે. જે ફિનોમીનાં 'મોન્ડ' તરીકે ઓળખાય છે. (મોડીફાઇડ ન્યુટોનીઅન ડાયનેમિક્સ) જો આપણે ન્યુટને આપેલ ગુરૃત્વાકર્ષણના નિયમોને બદલી નાખીએ તો, સમજાશે કે ''બ્રહ્માંડમાં ડાર્ક મેટરનું અસ્તિત્વ જ નથી ?'' MOND ફીનોમીના ૧૯૮૧માં પ્રથમ વાર મિલ્ગ્રોમ નામના સંશોધકે નિહાળ્યો હતો.
મોડીફાઇડ ન્યુટોનીઅન ડાયનેમિક્સ :
આધુનિક ભૌતિકશાસ્ત્રના પાયારૃપ સિધ્ધાતો આઇઝેક ન્યુટને તેના ગતિના નિયમો વડે આપ્યા હતા. તેના ગતિના નિયમો અને ગુરૃત્વાકર્ષણના નિયમોએ બ્રહ્માંડને સમજવાની ચાવી આપી હતી. આલ્બર્ટ આઇનસ્ટાઇને ન્યુટનના કાર્યને વિશાળ ફલક પર મુકવાનું હોય તેમ સાપેક્ષતાવાદ નો સિદ્ધાંત આપ્યો હતો. જેમાં સ્પેસ- ટાઇમની કલ્પના અને ગ્રેવિટીને ખુલવામાં આવી ન હતી. સાદીભાષામાં કહીએ તો બ્રહ્માંડને ન્યુટન અને આઇનસ્ટાઇના સંશોધન વડે સંપૂર્ણ રીવ્યુ સમજી શકાય. છતાં ખગોળશાસ્ત્રીઓ એ જોયું કે આકાશગંગામાં રહેલા તારાઓની ગતિ, ન્યુટનના મિકેનિક્સ પ્રમાણે હોવું જોઇએ. ખરેખર એવું જોવા મળ્યું નહી. તારાઓની ગતિ ન્યુટને આપેલા નિયમો કરતા વધારે હતી.
મોડીફાઇડ ન્યુટોનીઅન ડાયનેમિક્સ :
આધુનિક ભૌતિકશાસ્ત્રના પાયારૃપ સિધ્ધાતો આઇઝેક ન્યુટને તેના ગતિના નિયમો વડે આપ્યા હતા. તેના ગતિના નિયમો અને ગુરૃત્વાકર્ષણના નિયમોએ બ્રહ્માંડને સમજવાની ચાવી આપી હતી. આલ્બર્ટ આઇનસ્ટાઇને ન્યુટનના કાર્યને વિશાળ ફલક પર મુકવાનું હોય તેમ સાપેક્ષતાવાદ નો સિદ્ધાંત આપ્યો હતો. જેમાં સ્પેસ- ટાઇમની કલ્પના અને ગ્રેવિટીને ખુલવામાં આવી ન હતી. સાદીભાષામાં કહીએ તો બ્રહ્માંડને ન્યુટન અને આઇનસ્ટાઇના સંશોધન વડે સંપૂર્ણ રીવ્યુ સમજી શકાય. છતાં ખગોળશાસ્ત્રીઓ એ જોયું કે આકાશગંગામાં રહેલા તારાઓની ગતિ, ન્યુટનના મિકેનિક્સ પ્રમાણે હોવું જોઇએ. ખરેખર એવું જોવા મળ્યું નહી. તારાઓની ગતિ ન્યુટને આપેલા નિયમો કરતા વધારે હતી.
૧૯૮૩માં ઇઝરાયેલના ભૌતિકશાસ્ત્રી મોરડાઇ મિલગ્રોમને લાગ્યું કે ન્યુટનના ગતિશાસ્ત્રના નિયમોને થોડાક બદલવામાં આવે તો, આકાશગંગામાં રહે. વિવિધ તારાઓની ઝડપનો અવલોકીત અવલોકનો સાથે મેળ બેસી જાય છે. ન્યુટનની ગતિનો બીજો નિયમ, કેન્દ્રવર્તી પ્રવેગ અને ન્યુટનના ગુરૃત્વાકર્ષણના નિયમોને સાંકળે છે. નવી મોડીફાઇડ થિયરીને વિજ્ઞાાન મોડીફાઇડ ન્યુટોનીથન ડાયનેમિક્સ કહે છે. (MOND) જે મોડીફાઇડ ગ્રેવીટી થિયરી તરીકે પણ ઓળખાય છે. આમ સુધારા કર્યા છતાં પણ બ્રહ્માંડના લાર્જ સ્કેલ મોડેલમાં આકાશગંગાઓના સમૂહ / ગેલેક્સી કલસ્ટર અને મોર્ડન કોસ્મોલોજીકલ મોડેલને સંપૂર્ણ રીતે સમજાવવામાં નિષ્ફળ જાય છે. આજની તારીખે પરમાણુથી નાની કક્ષાએ ક્વોન્ટમ મિકેનીઝસ અને બ્રહ્માંડની વિશાળ રચનાઓ માટે આઇનસ્ટાઇનનો સાપેક્ષવાદ લાગુ પાડવો પડે છે.
બ્રહ્માંડમાં લાગતા બધા જ બળોને સાથે રાખીને સમજાવી શકાય તેવી ગ્રાઉન્ડ યુનિફાઇડ થિયરી, સૈધ્ધાન્તિક રીતે વિકસાવવામાં, ભૌતિકશાસ્ત્રનું સ્ટાન્ડર્ડ મોડેલ નિષ્ફળ જતું લાગે છે. 'મોન્ડ' થિયરી પણ બ્રહ્માંડમાં રહેલ 'ડાર્ક મેટર'ની સંભાવનાને સંપૂર્ણ નકારી શકતી નથી. ફરક એટલો પડે છે કે ન્યુટનના નિયમો પ્રમાણ બ્રહ્માંડમાં ખુટતા પદાર્થ/ મેટરનો જથ્થો ખુબ જ વિશાળ આવે છે જ્યારે મોડીફાઇડ ન્યુટોનીયન ડાયનેનીઝક્સના સમીકરણોથી ખુટતા પદાર્થનો જથ્થો પાંચ ગણો ઓછો આવે છે. ''મોન્ડમાં'' પણ એ અન્ય ત્રુટીઓ નજરે પડવા લાગી છે. કદાચ હવે ડાર્ક મેટર અને મોન્ડ સંબંધી વધારે પુરાવા 'લીગો'ના ઉપકરણો વડે જ મળે તેમ છે.
4/03/2016 10:10:00 pm | Labels: Dark Matter, Gravitational waves., Gravity, Law of gravity, LIGO, MOND, Theory of Relativity | 0 Comments
Subscribe to:
Posts (Atom)
Blog Archive
Powered by Blogger.
મારાં અન્ય બ્લોગ્સ
- adoration of the magi
- Akhenaten
- Andy Ruben
- Apocalypse
- Armageddon.
- Astro-Biology
- battle tank
- Biology
- Black holes
- Brain
- Brain Scan
- Britain
- Buzz Aldrin
- chromosome
- craig venter
- dark Energy
- Dark Matter
- DNA test
- Donald Johanson
- dooms day
- Dutee chand
- Egyptian history
- Elon Musk
- ESA
- ESO
- Evolution
- Exo-Mars
- exoplanet
- France
- Francesco Melzi
- fritz zwicky
- Genetics
- Germany
- Gravitational waves.
- Gravity
- history of Mankind
- Hitler
- homo erectus
- Homo-sepians
- Howard Carter
- Iceman
- Indian space programe
- ISRO
- Japan
- KEPLAR SPACE TELESCOPE
- King Tut
- Larry Page
- Law of Friction
- Law of gravity
- Leonardo Da Vinci
- LIGO
- LSD
- Lucy
- LUX
- MACHOs
- Mark Zukerberg
- Monalisa
- MOND
- moon express
- moon mission
- mystery of Lucy.
- NASA
- Nefertiti
- Nuclear Attack
- Olympic games
- Ordinary Matter
- Otzi
- Pearl harbor
- Pharaoh
- population zero
- Proxima Centauri
- psychedelic science
- Pyramid
- Rev. Roberts Evans
- RICHARD BRANSON
- RLV-TD
- scan pyramid
- Space IL
- space plan
- Space Science
- Space shuttle
- Spaceship-2
- Species
- Stephen Hawking
- super luminous supernova
- Supernova
- testosterone
- the aftermath
- the last supper
- Theory of Relativity
- Tutankhamun
- VIRTUAL ENVIRONMENT
- virtual reality
- visionary & Drugs.
- VR
- WIMPs
- Winston Churchill
- WMAP
- World War
- world without us
- Zahi Hawas
- zombie
- ઈસરો