Pub. Date: 18.09.2016

સૂર્યમાળા બહાર શોધાયેલો નવો બાહ્ય ગ્રહ અને..... 

લોકપ્રિય સાય-ફાય, સ્ટાર ટ્રેક સિરિઅલની ગોલ્ડન જ્યુબીલીએ બનેલી ફિકશન-ફેક્ટ સંગમની અનોખી ઘટના :
''સ્ટારટ્રેક'' સાયન્સ ફિકશનને ૫૦ વર્ષ પૂરા થયા છે. ઐતિહાસિક સાયન્સ ફિકશન સીરીઝ ''સ્ટાર ટ્રેક''નું  આઠ સપ્ટેમ્બર ૧૯૬૬નાં રોજ એનબીસી ટીવી પર પ્રસારણ થયું હતું. ત્યારબાદ, સાયન્સ ફિકશન ફિલ્મ અને ટી.વી. સીરીઅલોએ લોકોને ઘેલું લગાડયું હતું. વૈજ્ઞાાનિકોને પણ સાયન્સ ફિકશનમાંથી પ્રેરણા લઈને નવા આવિષ્કાર કરવાની પ્રેરણા મળે છે. કેટલીક સાયન્સ ફિકશન નવલકથાઓમાં ભવિષ્યમાં બનનારી ઘટનાઓનું આલેખન થયું હોય છે. વિજ્ઞાનકથાની ભવિષ્યવાણી નક્કી કરેલ સાલમાં, સાચી ન પડી હોય એવું બને પરંતુ 'નિશ્ચિત સમયગાળામાં' જરૃર સાચી પડી છે.

૧૯૪૦માં રોબર્ટ હેન્લીને એક ટૂંકી વાર્તા લખી હતી. જેનું નામ હતું ''સોલ્યુશન અનસેટીસ્ફેકટરી'' જેમાં અમેરિકા એટમીક બોમ્બ વિકસાવે છે. તેનાં ઉપયોગ બાદ વિશ્વયુદ્ધનો અંત આવે છે. તેવી કલ્પના કરેલી હોય છે. યાદ રહે કે ટૂંકી વાર્તા સાયન્સ ફિકશન સ્વરૃપે પ્રકાશીત થઈ, એ સમયે અમેરિકા યુદ્ધથી અલિપ્ત હતું, અને યુદ્ધમાં ભાગ લીધો ન હતો. અંતે અમેરિકા પર્લ હાર્બરની ઘટના પછી અમેરિકા યુધ્ધમાં જોડાયું અને પરમાણું બોમ્બ ફોડીને વિશ્વ યુધ્ધનો અંત લાવી દીધો. જાણે કે રોબર્ટ હેન્લીનની સાયન્સ ફિક્શન સાચી paડવાની ના હોય. બસ, આવી જ ઘટના તાજેતરમાં બની છે.

વૈજ્ઞાાનિકોએ સૂર્યમાળાનાં સૌથી નજીકનાં પડોશી તારાં ''પ્રોકસીમા સેન્ટોરી'' નજીક ફરતો પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી 'બી' નામનો બાહ્યગ્રહ/ એક્સોપ્લેનેટ શોધી કાઢ્યો છે. યોગાનુયોગે ૨૦૧૩માં સ્ટીફન બેક્સટરની નવલકથા ''પ્રોક્સીમા'' પ્રકાશિત થાય છે. જેમાં પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી તારાની ફરતે આવેલાં ગ્રહની મુલાકાતે જનારાં પૃથ્વીવાસીની કલ્પના કથા છે. આવે સમયે  ''સ્ટાર ટ્રેક''ની ગોલ્ડન જ્યુબીલી ઉજવવા,  સાયન્સ ફિક્શનની સુવર્ણગાથા સુધી પહોંચવાનો પ્રયત્ન કરીએ.

સ્ટાર ટ્રેક : સાયન્સ ફિકશનની આગવી ઓળખ :
સાયન્સ ફિકશનની વાત કરવાની હોય ત્યારે, લોકપ્રિય ટી.વી. સીરીયલ 'સ્ટાર ટ્રેક'ને કઈ રીતે ભૂલી શકાય. દૂરદર્શન દ્વારા બ્લેક એન્ડ વ્હાઇટ ટી.વી.નાં શરૃઆતનાં કાળમાં ''સ્ટારટ્રેક'' દર્શાવી હતી. સ્ટારટ્રેકનો પ્રથમ હપ્તો અમેરિકાનાં એનબીસી ચેનલ પર આવવાને આજે પચાસ વર્ષ વિતી ગયા છે. ૧૯૬૦થી ૧૯૮૦ વચ્ચે સાયન્સ ફિકશનની ખૂબ જ બોલબાલા હતી. ગુજરાતનાં સર્વાધીક લોકપ્રિય વિજ્ઞાન સામાયિક ''સ્કોપ''ની શરૃઆત નવેમ્બર ૧૯૭૭માં થઈ ત્યારે પ્રથમ અંકમાં 'સાયન્સ ફિકશન'ને લગતો લેખ સમાવવામાં આવ્યો હતો. જેમાં સ્ટારટ્રેકનો ઉલ્લેખ હતો . જયારે અમેરિકામાંતો લોકો એક દાયકાથી લોકો સ્ટાર ટ્રેકની મજા માણતા હતાં.

સ્ટાર ટ્રેક આમ તો લેખક જેને રોડેનબેરીનાં ફળદ્રુપ ભેજાની પેદાશ હતી. રોડેનબેરીએ સ્ટારટ્રેકનો પ્રથમ હપ્તો લખ્યો ત્યારે, તેમનાં મગજમાં પશ્ચિમનું સાહિત્ય સવાર હતું. ધ વેગન ટ્રેન, હોરાટીયો હોર્નબ્લોઅર અને ગલીવર્સ ટ્રાવેલ તેમાં મુખ્ય હતાં. સ્ટારટ્રેકની લોકપ્રિયતામાંથી ૧૩ ફિલ્મો, એક આખી એનીમેટેડ સીરીઝ અને છ રંગારંગ ટી.વી. સીરીઅલ્સ નિર્માણ પામી હતી. જો તમે લાભ લેવાનું ચુકી ગયા હો તો વાંધો નહીં..૨૦૧૭માં સ્ટારટ્રેક 'ડિસ્કવરી' સીરીઝ નામે ફરીવાર શરૃ થવાની છે. સ્ટારટ્રેકમાં મુખ્યત્વે મનુષ્યની સાહસવૃત્તિનાં દર્શન કરાવવામાં આવ્યા છે.

રોડેનબરીએ એકવાર લખ્યું હતું કે મારે સેક્સ, ધર્મ, વિયેતનામ, રાજકારણ કે ICBM  જેવાં બેલાસ્ટીક મિસાઇલોની વાત કરવી હોય તો, સ્ટાર ટ્રેક મારા માટે એક ઉત્તમ માધ્યમ હતું. સામાજીક મેસેજ આપવા સ્ટારટ્રેકનાં મુખ્ય અવકાશયાન ''એન્ટરપ્રાઇઝ''માં વિશ્વની અલગ અલગ સભ્યતાને નિરૃપણ કરનારાં પાત્રો, તેના ક્રુ મેમ્બર તરીકે ખાસ લેવામાં આવ્યા હતાં. સ્ટારટ્રેકનાં કેન્દ્રમાં ત્રણ પાત્ર છે. ફીર્ક, સ્ટોક અને મેકોય. 

સ્ટારટ્રેક : ધ નેકસ્ટ જનરેશનનું સર્જન થઈ રહ્યું હતું ત્યારે ૨૪ ઓક્ટો. ૧૯૯૧નાં રોજ રોડેનબેરીનું અવસાન થયું અને સ્ટારટ્રેકની બાગડોર રિક બર્મેનનાં હાથમાં આવી હતી. સ્ટારટ્રેક પર આખું પુસ્તક થઈ શકે ખેર....સ્ટારટ્રેકની ગોલ્ડન જ્યુબીલી અમેરિકન સરકાર અલગ રીતે ઉજવી રહ્યું છે.

સ્ટારટ્રેકનાં સ્પેસશીપ ''ધ એન્ટરપ્રાઇઝ''માંથી પ્રેરણા લઈને અમેરિકન નેવીએ આધુનિક શસ્ત્ર ગણાતી ''યુએસએસ ઝુમવોલ્ટ'' નામની વિનાશિકા/ડિસ્ટ્રોયરને પાણીમાં ઉતારીને અનોખો આરંભ કર્યો છે. જે સ્ટીલ્થ પ્રકારની નૌકા વિનાશિકા છે. જે મહાસાગરમાં દાયકાઓ સુધી અમેરિકન સામ્રાજ્ય સાચવી રાખશે.

પ્રોક્સીમા - માત્ર યોગાનુયોગ કે... પુર્વાભાસ?

વિજ્ઞાન કલ્પના કથાનો ઈતિહાસ અને વાસ્તવનો ઈતિહાસ સમાંતર ટ્રેક પર દોડતો હોય તેવી અનોખી ઘટના તાજેતરમાં બની છે. (નવા ગ્રહ પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી 'બી' વિશે ફ્યુચર સાયન્સ કોલમમાં ૪ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૬માં વાત કરવામાં આવી હતી.) વૈજ્ઞાાનિકોએ સુર્યમાળા બહાર મળી આવેલાં નવા ગ્રહ પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી 'બી'ની જાહેરાત કરી છે. આ ગ્રહ સુર્યનાં સૌથી નજીકનાં તારાં 'પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી'ની પ્રદક્ષિણા કરે છે. નવો બાહ્ય ગ્રહ શોધવા માટે છેલ્લાં બે દાયકાથી પ્રયત્ન કરે છે.  પ્રોક્સીમા સેન્ટોરીની ફરતે કોઈ ગ્રહ છે તેવી શંકા વૈજ્ઞાાનિકોને ૨૦૧૪માં આવી હતી. હવે યોગાનુયોગ જુઓ - ૨૦૧૩માં સ્ટીફન બેક્ષ્ટર નામનો વિજ્ઞાનકથા લેખક તેની નવલકથા ૨૦૧૩માં પ્રકાશીત કરે છે. જેનું નામ છે ''પ્રોક્સીમા''.

વાર્તા ભવિષ્યકાળની વાત કરે છે. ૨૭મી સદીમાં મનુષ્ય, તેનાં નજીકનાં પડોશી રેડ ડ્વાર્ફ સ્ટાર 'પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી'નાં ગ્રહ 'પ્રોક્સીમા-૪' ઉપર વસવાટ કરે છે. જેમાં મનુષ્યની ગ્રહ સુધીની મુસાફરી અને ત્યાં તેનાં વસવાટની વાત છે. સાયન્સ ફિક્શનનાં આઈડીયા કોલોનાઈઝેશન, સ્પેસ ટ્રાવેલ અને વિચિત્ર એલીયન/પરગ્રહવાસીની પ્રજાતીઓને નવલકથામાં વણી લેવામાં આવી છે. આખરે પ્રોક્સીમા સેન્ટોરીની ફરતે ગ્રહ છે એવી કલ્પના સ્ટીફન બેક્ષ્ટરને વૈજ્ઞાાનિકે પહેલાં કેવી રીતે આવી હશે?

સ્ટીફન બેક્ષ્ટરનો ગ્રહ તેનાં તારાથી ૬૦ લાખ કી.મી. દૂર રહીને ફરે છે. જ્યારે વૈજ્ઞાાનિકોએ શોધેલ પ્રોક્સીમાં સેન્ટોરી 'બી' ગ્રહ, રેડ ડ્વાર્ફથી ૭૪.૮૦ લાખ કી.મી. અંતેર આવેલો છે. નવલકથાનો ગ્રહ, પૃથ્વી કરતાં ૮ ટકા નાનો છે. નવો શોધાયેલો ગ્રહ વાસ્તવમાં પૃથ્વી કરતાં ૩૦% વધારે મોટો અને ભારે છે. નવો ગ્રહ શોધનાર ખગોળશાસ્ત્રી ગુલીએમ એગ્લાંડા સ્કયુડ કહે છે કે નવલકથા અને વાસ્તવિકતા વચ્ચેની સમાનતા 'વિચિત્ર, રહસ્યમય અને સુપરનેચરલ' જેવી છે. જો કે મુખ્ય તફાવત ગ્રહનાં નામનો છે. નવલકથાનાં ગ્રહનું નામ 'પર આરદુઆ' છે. જેનો અર્થ થાય, ''સંઘર્ષમાંથી પસાર થવું''.

ખગોળશાસ્ત્રી ગુલીએમ એગ્લાંડાએ ઘણા સંઘર્ષ બાદ, નવો ગ્રહ શોધી કાઢ્યો છે જેનું નામ પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી 'બી' છે. ખગોળ યુનીઅન ધારે તો, નવા ગ્રહને સ્ટીફન બેક્ષ્ટરે આપેલ નામ 'પર આરદુઆ' નામ આપી શકે છે. નવલકથામાં વૈજ્ઞાાનિકો 'કોલ-યુ' નામનાં રોબોટીક યાનમાં મુસાફરી કરે છે. નવલકથાનું મુખ્ય પાત્ર 'યુરી એડન' છે. જે એક અપરાધી છે અને સજા સ્વરૃપે 'બોટની બે' ધ્વારા પ્રોક્સીમા-૪ તરફ ધકેલવામાં આવે છે.

Pub. Date. 11.09.2016

૩૧.૮૦ લાખ વર્ષ પ્રાચીન ''મૃત્યુ''નું રહસ્ય ખૂલે છે!

 વિજ્ઞાન જગતમાં બધા તેને છેલ્લાં 'ચાર' દાયકાથી ઓળખે છે. તેનું નામ છે 'લ્યુસી'. લ્યુસીનો અર્થ થાય 'પ્રકાશ'. લ્યુસી, મનુષ્યનાં પ્રાગ-ઐતિહાસિક ભુતકાળને સમજવા માટેનાં એમ્બેસેડર/રાજદુતની ભુમિકા ભજવે છે. તેના વંશજો મનુષ્યનાં હોમોસેપિયન જાતીનાં સૌથી નજીકના સગા છે. થોડા સમય પહેલાં મનુષ્યનાં અન્ય 'સગા' 'હોમો-નાલેદી'ની ભાળ, અને મનુષ્યની નવી પ્રજાતીન મળી હતી. 'લ્યુસી'નાં અવશેષો મળ્યા હતાં. ત્યાં અલગ પ્રજાતીનાં મનુષ્યનાં અવશેષો પણ મળ્યા છે. જે બે પગે ચાલતા હતાં. તેમનું કદ અને શરીર બંધારણ, મનુષ્યની એક પ્રજાતી 'આર્દીપીથેક્સ રેમિદસ'ને મળતાં આવે છે. પ્રાચીન નૃવંશશાસ્ત્રમાં પીકીંગ મેન અને 'લ્યુસી' અમુલ્ય ઘરેણા સમાન છે. લ્યુસી આજથી ૩૨.૮૦ લાખ વર્ષ પહેલાં ઈથોપીયાની ભુમી ઉપર વિચરતી હતી. આધુનિક ટેકનોલોજી વડે વૈજ્ઞાાનિકોએ તેનાં મૃત્યુનું લાખો વર્ષ પ્રાચીન રહસ્ય ખોળી નાખ્યું છે.

લ્યુસી : કોણ હતી?

બંને વૈજ્ઞાાનિકો અને તેમની ટીમનાં સભ્યો નવી ડિસ્કવરીથી ખુબજ ખુશ હતાં. રાત્રે નવીન શોધનો  આનંદ ઉમળકાને વ્યક્ત કરવા માટે ડ્રિન્કસ, ડાન્સીંગ અને સીંગીંગની શરૃઆત થઈ હતી. અમેરિકન ગ્રુપ  'બિટલ્સ'નું લોકપ્રિય ગીત 'લ્યુસી ઈન ધ સ્કાય વીથ ડાયમંડ' વાગતું હતું. ખુશીનાં માર્યા લોકોએ આ ગીતને રાતભર રીપીટ કરી નાચતાં રહ્યાં. સવારે તેમની જુબાન ઉપર એકજ નામ હતું. 'લ્યુસી' છેવટે ડોનાલ્ડ જોહનસને તેમણે મેળવેલા અસ્થી પીંજરને નામ આપ્યું. 'લ્યુસી' લ્યુસીનો અર્થ થાય પ્રકાશ.

પ્રાણીશાસ્ત્રમાં હોમીનીદા ફેમીલીના સભ્યને હોમીનીડ કહે છે. આફ્રીકન વાનર/મનુષ્યની પ્રજાતી હોમીનીદા સમુહમાં આવે છે. જેમાં ઓસ્ટ્રેલોપિથેક્સ અને 'હોમો'ની અન્ય પ્રજાતિઓનો સમાવેશ થાય છે. આ વર્ગની પ્રજાતિઓ એકબીજાથી ઘણી રીતે અલગ પડે છે પરંતુ તેમની સમાન ખાસીયતોમાં બે પગે ટટ્ટાર ચાલવાની રીતભાત મુખ્ય છે.

લ્યુસીનાં પગના હાડકાં બતાવે છે કે તે ભુમી ઉપર બે પગે ચાલતી હતી. તેનો શારીરિક બાંધો ટટ્ટાર ઉભા રહી શકાય તેમ ઘડાયો હતો. તેની કરોડરજ્જુ આ વાતનો પુરાવો આપે છે. 'લ્યુસી'નાં અવશેષો ઓસ્ટ્રેલોપિથેક્સ આફ્રિનસીસ પ્રજાતિનાં છે. હાદાર ક્ષેત્રમાં મળી આવેલ અસ્થી પીંજરમાં પુરુષનાં હાડપીંજર મોટા અને માદાના હાડપીંજર નાના કદનાં છે. જેના પરથી 'લ્યુસી' માદા હોવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું.

લ્યુસીનાં ડહાપણની દાઢ અને તેનાં ઘસારા ઉપરથી વૈજ્ઞાાનીકો તેને પુખ્ત વયની વ્યક્તિ માને છે. જ્યારે 'લ્યુસી'નું અવસાન થયું ત્યારે તે ભરજુવાનીમાં હતી ! આખરે તેનું અવસાન કઈ રીતે થયું હતું?

CT સ્કેન : મૃત્યુનું રહસ્ય ખોલે છે

૨૦૦૭થી લ્યુસીનાં અશ્મીઓ, અમેરિકાનાં મ્યુઝીયમમાં પ્રદર્શનનાં ભાગરૃપે છ વર્ષની યાત્રા પ્રવાસે આવ્યા હતાં. પ્રદર્શનનું નામ હતું 'લ્યુસી'સ લેગસી' - ધ  હિડન ટ્રેઝર ઓફ ઈથોપીયા. ૨૦૦૮માં પ્રદર્શન અમેરિકાનાં હ્યુસ્ટન ખાતે આવેલ મ્યુઝીઅમમાં પહોંચે છે. પ્રો. જ્હોન કેપેલમેનને ૧૯૮૦નાં દાયકામાં કરેલ ગ્રેજ્યુએશનનો અભ્યાસ યાદ આવે છે. તેમને યાદ આવે છે કે હાડકામાં અનોખા પ્રકારનાં ફ્રેક્ચર છે. હવે તેમનાં માટે વધારે સંશોધન કરવાનો મોકો મળ્યો હતો. પ્રદર્શન તેમનાં જ શહેર નજીક આવી પહોંચ્યું હતું. ઈથોપીઆની સરકારની મંજુરી લઈને તેઓએ પોતાનું સંશોધન શરૃ કર્યું. હ્યુસ્ટનમાં પ્રદર્શન ખતમ થતાં જ 'લ્યુસી'ને ખુબજ ખાનગી રાહે યુનિ. ઓફ ટેક્સાસમાં લાવવામાં આવી. અમુલ્ય ખજાનાની સિક્યોરિટી માટે એ ખુબજ જરૃરી હતું.

દસ દિવસ સુધી લ્યુસીનો ૨૪ કલાક અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો. હાઈરીઝોલ્યુશનવાળા સીટી સ્કેન મશીન વડે હાડકાની ૩૫ હજાર સ્લાઈડ તૈયાર કરવામાં આવી હતી. જો આ સીટી સ્કેન કરવામાં ન આવ્યું હોત તો, લ્યુસીનાં મૃત્યુનો ભેદ ક્યારેય ખુલત નહીં.

લ્યુસીનાં હાડકા ખનીજયુક્ત ખડકમાં ફેરવાઈ ગયા હતાં. આમ છતાં 'લ્યુસી' પ્રત્યેની ચાહત અને ટેકનોલોજીનાં કમાલે મૃત્યુનાં રહસ્યને આખરે ઉજાગર કરી દીધું છે. પ્રો. કેપેલમેન કહે છે કે ''હાડકાંનું સ્કેનીંગ કરતાં માલુમ પડયું કે ઘણા બધા ફ્રેક્ચર 'લીલી લાકડી' ગ્રીન સ્ટીક બ્રેક જેવા હતાં, જે જીવંત હાડકા વાગે ત્યારે જ જોવા મળે તેવું ફ્રેક્ચર હતું. એટલે એક વાત નક્કી થઈ ગઈ કે આ ફ્રેકચર લ્યુસી જીવતી હતી ત્યારે થયા હતાં સામાન્ય રીતે છાતીની પાંસળીમાંની પ્રથમ પાંસળી ભાગ્યે જ ફ્રેક્ચર થાય છે કારણકે તેનું બંધારણ એવું હોય છે કે તે ખુબજ આઘાત ખમી શકે છે. જ્યારે લ્યુસીની છાતીની પાંસળી તુટેલી હતી. મતલબ તે ખુબજ ઉંચાઈએથી પછડાઈ હતી. લ્યુસીનાં બાવડાનાં હાડકામાં પણ ફ્રેક્ચર જોવા મળ્યું છે. જે એક પઝલ જેવું છે. સંશોધકોએ લ્યુસીનો 3D  મોડલ બનાવીને અભ્યાસ કર્યો છે. હાડકાનાં તબીબોનો અભિપ્રાય પણ લેવામાં આવ્યો હતો. બધાજનો જવાબ એક જ હતો. ઉંચાઈએથી ઉંધા માથે પટકાવાથી, આ ફ્રેક્ચર થયા હતાં.''

ડો. કેપેલમેનનો હાઈપોથીસીસ મુજબ લ્યુસી ઝાડ ઉપરથી જમીન પર પટકાતાં મૃત્યુ પામી હતી. જમીન પર પડયા બાદ તેને ખભાનાં હાડકાં તુટવાનો અહેસાસ થયો હતો. ઈથોપીયાની સરકારે લ્યુસીનાં જમણા ખભા અને ડાબા પગના ઘુંટણની 3D ફાઈલ ઓનલાઈન રજુ કરવાની પરવાનગી આપી છે. ૨૦૧૩માં 'લ્યુસી'નો રસાલો, અમેરીકાનાં મ્યુઝીયમમાં પ્રદર્શીત થઈ ફરી પાછો ઈથોપીયા પહોંચી ગયો છે. 

ડોનાલ્ડ જોહાનસન : મનુષ્ય મુળિયાની શોધ

સ્વીડીશ દેશાંતરવાસી દંપતીનું સંતાન એટલે ડોનાલ્ડ જોહાનસન. ડોનાલ્ડનો જન્મ ઈલીનોઈસનાં ચિકોગો શહેરમાં ૧૯૪૩માં થયો હતો. તેઓ બે વર્ષનાં હતાં ત્યારે જ તેમનાં પિતાનું અવસાન થયું હતું. તેમની માતાએ ડોનાલ્ડનો ઉછેર કર્યો હતો. તેમનાં પડોશમાં એક નૃવંશશાસ્ત્રી રહેતા હતાં. તેમણે ડોનાલ્ડને વિજ્ઞાનનો અભ્યાસ કરવાની સલાહ આપી હતી. કોલેજની પ્રવેશ પરીક્ષામાં ડોનાલ્ડનો દેખાવ ખરાબ રહ્યો હતો. ૧૯૬૬માં તેમણે એન્થ્રોલોજીમાં બેચલરની ડીગ્રી મેળવી હતી. અમેરીકન નૃવંશશાસ્ત્રી એફ.ક્લાર્ક હોવેલ સાથે પત્રવ્યવહાર કર્યા બાદ, યુની. ઓફ ચિકાગોમાં તેમનાં માર્ગદર્શનમાં ડોનાલ્ડે ૧૯૭૦માં માસ્ટર ડીગ્રી અને ૧૯૭૪માં ડોક્ટરેટની ડીગ્રી મેળવી હતી. ૧૯૭૪ થી ૧૯૮૧ વચ્ચે ક્લીવલેન્ડ મ્યુઝીયમ ઓફ નેચરલ હિસ્ટ્રીનાં તેઓ ક્યુરેટર રહ્યા હતાં. ૧૯૭૨માં કેટલાક સહકાર્યકર સાથે ડોનાલ્ડ ઈથોપીયાના અફાટ ત્રિકોણ વિસ્તારમાં ફિલ્ડ વર્ક માટે પહોંચ્યા હતા.

૧૯૭૪માં AL-288-1 નામનાં ફોસીલ્સનો જથ્થો તેમણે શોધી કાઢ્યો હતો. જે 'લ્યુસી' નામે પ્રખ્યાત છે. ૧૯૭૬ બાદ ઈથોપીયાની રાજકીય પરિસ્થિતિએ પલટો ખાતા, ડોનાલ્ડને અમેરિકામાં પાછા ફરવું પડયું હતું. ડોનાલ્ડ તેમનાં પ્રવચનો, ઈન્ટરવ્યુ, પુસ્તકો અને દસ્તાવેજી ફિલ્મો દ્વારા એનથ્રોપોલોજી અને મનુષ્યનાં મુળીયા શોધવાનાં પ્રયત્નોને લોકો સામે લાવી રહ્યાં છે. તેમણે લ્યુસીને કેન્દ્રમાં રાખીને 'લ્યુસી'સ લેગસી : ધ ક્વેસ્ટ ફોર હ્યુમન ઓરજીન' પુસ્તક ૨૦૦૯માં પ્રકાશીત કર્યું હતું. તેમના ૧૯૮૧માં લખાયેલા પુસ્તક : લ્યુસી : ધ બીગીનીંગ ઓફ હ્યુમનકાઈન્ડને નેશનલ બુક એવોર્ડ મળ્યો હતો.

ઘાસના મેદાનો : મનુષ્ય ઉત્ક્રાન્તિનો આધાર

ઘાસનાં મેદાનો ૨૦ લાખ વર્ષ પૂર્વે તેમની ચરમસીમાએ પહોંચી ચુક્યા હતાં. મતલબ કે 'લ્યુસી' અને તેમનાં કુટુંબીજનો ઘાસનાં મેદાનમાં રહેવા ટેવાઈ ચુક્યાં હતાં. રહેઠાણનો પ્રકાર બદલાતા તેમની શરીર રચનામાં નવા પરીસરમાં ઓતપ્રોત થયાં, નવાં ફેરફારો થવા લાગ્યા હતાં. તેઓ હવે વૃક્ષો છોડીને ખુલ્લા મેદાનોમાં દિવસભર રખડતા હતાં. કદાચ રાત્રે સ્વરક્ષણ અને સંતાનોનાં બચાવ માટે તેઓ વૃક્ષો પર આશરો લેતા હતાં. જમીન ઉપર આવ્યા બાદ, મનુષ્યનાં પુર્વજો પત્થરનાં ઓજારો વિકસાવવાનું અને શિકારનું આયોજન કરવાનું શીખ્યા હતાં.

મનુષ્ય ઉદ્વિકાસ : ઐતિહાસિક સીમાચિન્હો

૧.૫૦ કરોડ વર્ષ પુર્વે : ગીબનમાંથી હોમીનીકા (ગ્રેટ એપ)નો વિકાસ

૮૦ લાખ વર્ષ પુર્વે : ગોરીલાનો ઉદ્ભવ થયો જે છેવટે ચિમ્પાન્ઝી અને મનુષ્ય તરફ આગળ વધ્યા.

૪૦ લાખ વર્ષ પુર્વે : વાનર જેવાં શરૃઆતનાં મનુષ્યનો જન્મ જેમનું મગજ ચિમ્પાન્ઝી કરતાં મોટું ન હતું.

૩૯ થી ૨૯ લાખ વર્ષ પુર્વે : આફ્રિકામાં ઓસ્ટ્રેલોપિથેક્સ આફ્રેન્સીસનો વસવાટ.

૩૨ લાખ વર્ષ પુર્વે : ઓસ્ટ્રેલોપિથેક્સ આફ્રીકેન્સનો વસવાટ

૨૭ લાખ વર્ષ પુર્વે : પેરેન્થ્રોપસનો વસવાટ, ચાવવા માટે ભરાવદાર જડબા

૨૩ લાખ વર્ષ પુર્વે : આફ્રિકામાં હોમો-હેબેલીસનો ઉદ્ભવ

૧૮.૫૦ લાખ વર્ષે : મનુષ્યનો આધુનિક ગણાય તેવાં હાથની ઉત્ક્રાંતિ

૧૮.૦૦ લાખ વર્ષ પુર્વે : હોમો-ઈર્ગાસ્ટરનાં અશ્મીઓનો સમયગાળો

૧૬.૦૦ લાખ વર્ષ : કુહાડીની શોધ સાથે પ્રથમ ટેકનોલોજીકલ વિકાસ

૮.૦૦ લાખ વર્ષ : મનુષ્ય અગ્નિ પ્રગટાવતા શીખ્યો : મગજનું કદ અચાનક વધ્યું

૪.૦૦ લાખ વર્ષ : યુરોપમાં અને એશિયામાં નિએન્ડરથાલનો ઉદ્ભવ.

૨.૦૦ લાખ વર્ષ : આધુનિક મેધાવી માનવી - હોમોસેપીઅનનો જન્મ

અંધારી રાત્રે, કાળા ડિબાંગ આકાશમાં સદીઓ પહેલા આપણાં પૂર્વજોએ આકાશમાં ટમટમતા તારલાઓ નિહાળે રાખ્યા હશે. ત્યારે શું વિચાર આવ્યો હશે ? બ્રહ્માંડમાં આપણે એકલા જ છીએ ? બ્રહ્માંડમાં આપણા પૃથ્વી જેવો ગ્રહ છે ખરો ? જ્યાં મનુષ્ય જેવી સભ્યતા વિકસી હોય ? સવાલ અગણિત છે હવે આપણી પાસે બ્રહ્માંડને સમજવા માટેની પદ્ધતિસરની સમજ આવી ગઈ છે. આપણો ડેટા બેઝ વધવા લાગ્યો છે મનુષ્યએ બ્રહ્માંડને સમજવાની જે નવી પદ્ધતિ વિકસાવી છે તેને 'વિજ્ઞાાન' કહે છે. અત્યાર સુધી મનુષ્યએ સૂર્યમાળામાં રહેલા લગભગ બધા જ ગ્રહોને લગતી માહિતી, વિવિધ અંતરીક્ષ યાન અને સ્પેસ પ્રોબ વડે મેળવી છે. બે દાયકા પહેલાં સૂર્યમાળા બહાર પૃથ્વી જેવા ગ્રહ મળી આવશે તેવી કોઈએ કલ્પના કરી ન હતી. સૈદ્ધાંતિક રીતે વૈજ્ઞાાનિકો જાણતા હતા કે બ્રહ્માંડમાં સૂર્યમાળાના ગ્રહ જેવા ગ્રહ હોવા જોઈએ. પણ તેના પ્રાયોગિક પુરાવાઓ મળ્યા ન હતાં. પૃથ્વીવાસી માટે હવે ખુશખબર છે. સૂર્યમાળાની ભાગોળે અને સૂર્યથી સૌથી નજીકનો તારો પાસે 'બાહ્યગ્રહ' મળી આવ્યો છે.

એક્ષોપ્લેનેટ - બે દાયકાનો સરવાળો :
 આપણી સૂર્યમાળાની બહાર મળી આવેલા ગ્રહ એક્ષોેપ્લેનેટ તરીકે ઓળખાય છે. ૧૯૮૮થી ૧૬ ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ સુધીમાં ૩૫૦૧ એક્સોપ્લેનેટ શોધાયા છે. જેમાં સૌથી યુવાન (ખરેખર બાળગ્રહ કહેવો જોઈએ.) જેની ઉંમર માત્ર દસ લાખ વર્ષ છે. કોસ્મિક સ્કેલ પર આ સમયગાળો ખૂબ જ ટૂંકો ગણાય (સૂર્યમાળાની ઉંમર ૪.૬૦ અબજ વર્ષ છે.) આ બાહ્યગ્રહ પૃથ્વીથી ૧૨૦ પ્રવાસ વર્ષ દૂર આવેલા કોકુટાઉ ૪, તારાની પ્રદક્ષિણા કરે છે. છેલ્લા બે દાયકામાં શોધાયેલા બાહ્યગ્રહોમાંથી મોટા ભાગના ગ્રહોની શોધ, નાસાના કેપ્લર સ્પેસ ટેલિસ્કોપે કરેલ છે. જ્યારે તારા અને ગ્રહ વચ્ચે એટલું અંતર હોય છે કે, ગ્રહ પોતાનું તાપમાન જાળવી રાખે છે અને ગ્રહ ઉપર પાણી પ્રવાહી સ્વરૃપે રહી શકે. તેને હેબીટેબલ ઝોન કહે છે. આપણો અનુભવ કહે છે કે. સૂક્ષ્મજીવથી માંડીને વિશાળકાય સજીવની રચના સર્જન કરવા માટે 'પાણી' અતિ આવશ્યક છે. હાલમાં હેબીટેબલ ઝોન માટે 'ગ્રીનહાઉસ ઇફેક્ટ'ને પણ ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે. નવા શોધાયેલા બાહ્યગ્રહ પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી પહેલાં, સૂર્યથી સૌથી નજીક શોધાયેલા બાહ્યાગ્રહ ૪૦ પ્રકાશવર્ષ દૂર આવેલો છે. પૃથ્વી અને નેપ્ચ્યુન(પ્રજાપતિ) ગ્રહ વચ્ચેના કદના ગ્રહને 'સુપર' અર્થ ગણવામાં આવે છે.

શોધનો શ્રેય - ESO

મનુષ્ય ઇતિહાસમાં જવલ્લેજ જોવા મળે તેવી જાહેરાત, તાજેતરમાં કરવામાં આવી છે. સુર્ય ગ્રહમાળાની પાડોશમાં જ પૃથ્વી જેવો ગ્રહ શોધી કાઢવામાં આવ્યો છે. સૂર્ય ગ્રહમાળાની બહાર અન્ય 'સ્ટાર સિસ્ટમ'માં મળી આવતા ગ્રહને બાહ્ય ગ્રહ એક્ષો પ્લનેટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ૧૯૯૫થી સૌ પ્રથમવાર, કોઈ મેન સિકવન્સ સ્ટારની પ્રદક્ષિણા કરનાર 'ગ્રહ'ની શોધ કરવામાં આવી હતી. '૫૧ પેગાસી' નામના તારાની માત્ર ચાર દિવસમાં પ્રદક્ષિણા કરનાર વિશ્વનો 'પ્રથમ એક્ષોેપ્લેનેટ' શોધી કાઢવામાં આવ્યો હતો.

પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી 'બી' નામનો ગ્રહ, સૂર્યમાળા બહાર શોધાયેલો પૃથ્વીની યાદ અપાવે તેવો, સૂર્યમાળાની સૌથી નજીકનો એક્ષોેપ્લેનેટ  છે. જેને લગતો રિપોર્ટ 'નેચર' મેગેઝીનમાં છવાયેલો છે. ચિલી ખાતે યુરોપીયન યુરોપીયન સધર્ન ઓબ્ઝર્વેટરી (ESO) આવેલી છે. જેમાં અલ્ટ્રાવાયોલેટ એન્ડ વિઝ્યુઅલ ઇશેરી સ્પેક્ટ્રોગ્રાફ  (UVES)અને હાઇ એક્યુરસી રેડિઅલ પ્લેનેટ સર્વર (HARPS) નામના બે અતિ સંવેદનશીલ ઉપકરણ ટેલિસ્કોપ સાથે જોડેલ છે. જે ખાસ કરીને 'એક્ષોેપ્લેનેટ' બાહ્ય ગ્રહ શોધવા માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે. બ્રહ્માંડમાં લગભગ બધા જ બ્રહ્માંડીયડીય પીંડ ગતિમાં હોય છે જે પોતાની ધરી ઉપર અથવા અન્ય પિંડની આસપાસ પ્રદક્ષિણા કરતા હોય છે. જેમાં તારાઓનો પણ સમાવેશ થઈ જાય છે. ૨૦૧૨માં પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી ગતિમાં તેને ફરતા ગ્રહના ગુરૃત્વાકર્ષણના કારણે થોડા પ્રમાણમાં વિચલન (વોબલ) જોવા મળ્યું હતું. જો કે આ ઘટના ઉપકરણોની ત્રૂટી હતી. વૈજ્ઞાાનિકોએ ૨૦૧૪ સુધીના HARPSના અવલોકનો અને ૨૦૦૫થી ૨૦૧૪ સુધીના HARPS ના અવલોકનોને પૃથક્કરણ કરી સૂર્યમાળાના સૌથી નજીકના બાહ્યગ્રહની 'માઇલસ્ટોન' શોધની જાહેરાત કરી હતી. શોધ કરનાર ટીમ , પેલ રેડ ડોટ ટીમ તરીકે ઓળખાય છે. વોયેઝર-૧ અવકાશ યાને ઉંડા અંતરિક્ષમાં જઈને 'પૃથ્વી'નો ફોટો લીધો હતો જેમાં પૃથ્વી ઝાંખા વાદળી ટપકા જેવી લાગતી હતી. આ તસ્વીરમાં રહેલી પૃથ્વી માટે કાર્લ સગાને યેલ બ્લ્યુ ડોટ શબ્દ પ્રચલિત કર્યો હતો. જેમાંથી પ્રેરણા લઈ ESO ના ખગોળશાસ્ત્રીઓ નવા શોધાયેલા બાહ્ય ગ્રહને પેલ રેડ ડોટ તરીકે ઓળખાવે છે. ચાલુ વર્ષે આગ્લાડા- એસ્ક્યુડ અને પોલ બટલરની ટીમે સતત ૬૦ રાતોમાં ૨૦ મિનિટના ટૂંકા ગાળામાં HARPS ને પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી તરફ ફોક્સ કર્યું હતું. જેના પરિણામે નવા બાહ્ય ગ્રહની શોધ થઇ છે, સવાલ એ છે કે આ ગ્રહ પર જીવનની શરુઆત થઈ હશે.

બાહ્યગ્રહની શોધના 'હોટ ન્યુઝ' :

ખગોળશાસ્ત્રીઓ ખુશ છે કે આપણી નેક્સ્ટ ડોર નેબર/ પડોશી તારાં ત્રિપૂટી પાસે, નવો  'ગ્રહ' મળી આવ્યો છે. જેનું કદ આપણી પૃથ્વી જેટલું છે. પૃથ્વીથી તેનું અંતર માત્ર ૪.૨૦ પ્રકાશ વર્ષ છે છતાં, આપણી આજની ટેકનોલોજી વડે બનાવેલ 'સ્પેસ યાન' ત્યાં મોકલવાનું થાય તો, પ્રોક્ષીમા સેન્ટોરી 'બી' તરીકે ઓળખાતા ગ્રહ સુધી પહોંચતા સિત્તેર હજાર વર્ષ લાગે તેમ છે. વૈજ્ઞાાનિકો પ્રોક્સીમાં સેન્ટોરી તારાંની આસપાસ છેલ્લા પંદર વર્ષથી 'ગ્રહ' શોધી રહ્યા હતા. જો કે, પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી નામનો ટચુકડો 'રક્તવામન' તારો 'રેડક્વાર્ફ' ૧૯૧૫માં સ્કોટીશ ખગોળશાસ્ત્રી 'રોબર્ટ આઇનેસે' શોધ્યો હતો. આ તારાની પ્રદક્ષિણા કરનાર પૃથ્વીથી ૧.૩૦ ગણો મોટો ગ્રહ શોધાયાની જાહેરાત ૨૪ ઓગસ્ટ ૨૦૧૬ના રોજ કરવામાં આવી છે. વૈજ્ઞાાનિકો માને છે કે આ ગ્રહ હેબીટેબલ ઝોનમાં આવેલો છે. જેને 'ગોલ્ડીલોક' પણ કહે છે. પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી 'બી' માત્ર ૧૧.૨૦ દિવસમાં તારાની પ્રદક્ષિણા પૂરી કરી નાખે છે. મતલબ કે નવા શોધાયેલા ગ્રહનું એકવર્ષ માત્ર અગિયાર દિવસનું જ છે.

વૈજ્ઞાાનિકો જો સૂર્યમાળા છોડીને આંતર તારાકીય અંતરીક્ષ- ઇન્ટરસ્ટીલર સ્પેસ ટ્રાવેલ કરવાની શરુઆત કરવામાં આવે તો, મનુષ્યના 'ચોઇસ લીસ્ટ'માં સૌથી નજીકનો તારો 'પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી' જ હશે.હાલ આ તારો ૨૨.૪૦ કી.મી. પ્રતિ સેકન્ડના વેગથી પૃથ્વી તરફ આવી રહ્યો છે.  લગભગ ૨૬.૭૦ હજાર વર્ષ બાદ તે પૃથ્વીથી ૩.૧૧ પ્રકાશવર્ષ  જેટલો નજીક આવીને પાછો દુર થવા લાગશે. સુર્યની ઉંમર ૪.૬૦ અબજ વર્ષ છે. પ્રોક્સીમાં સેન્ટોરી થોડો વધારે ઉંમરલાયક એટલે ૪.૯૦ અબજ વર્ષનો છે. જે આલ્ફા સેન્ટોરી નામના તારાથી માત્ર ૦.૨૪ પ્રકાશ વર્ષ દૂર છે. આલ્ફો સેન્ટોરી યુગ્મ / જોડિયા / બાયનરી તારા/  સ્ટાર્સ  છે. જે A અને B તરીકે ઓળખાય છે. જે નરી આંખે જોતા એક તારા જેવો લાગે છે. પ્રોક્સીમા સેન્ટોરીને નરી આંખે જોઈ શકાય નહિ તેટલો નિસ્તેજ છે. એક અંદાજ પ્રમાણે આપણી મંદાકીની / મિલ્કી વેમાં આવેલા ૧૫થી ૩૦ ટકા બાહ્ય ગ્રહો, તારાઓના 'ગોલ્ડીલોક' ઝોન / વિસ્તારમાં આવેલા છે. જેમાં જીવન વિકાસની શક્યતા સૌથી વધારે છે.

નવા ગ્રહ પર 'જીવ' વિકસ્યા છે?

નવા બાહ્યગ્રહની શોધ સાથે જ, ખગોળશાસ્ત્રીઓ અને વૈજ્ઞાાનિકો આશાવાદી બની ગયા છે. તેમને લાગે છે કે, સૂર્યમાળાના સૌથી નજીકનો બાહ્ય ગ્રહ વૈજ્ઞાાનિક ભાષામાં તેના પિતૃતારાથી હેબીટેબલ ઝોન અથવા ગોલ્ફીલોક ક્ષેત્રમાં આવેલો છે. સૂર્ય જેવા તારાથી સલામત અંતર જ્યાં, પુષ્કળ ગરમી પણ નથી. જ્યાં પુષ્કળ ઠંડી પણ નથી એવો વિસ્તાર એટલે હેબીટેબલ ઝોન. આવા પ્રદક્ષિણા માર્ગમાં આવેલ બાહ્યગ્રહ મધ્યમકદ એટલે કે પૃથ્વી જેટલા કદનો હોય તો પોતાનું વાતાવરણ જાળવી રાખી શકે છે. ગ્રહ પથરાળ ખડકોનો બનેલો હોવા છતાં ત્યાં પાણી તેના ત્રણેય સ્વરૃપ ઘન, પ્રવાહી અને વાયુમાં પણ જોવા મળે છે. મુખ્યત્વે મહત્વનો પાણીનો જથ્થો પ્રવાહી અને વાયુમાં પણ જોવા મળે છે. મહતત્વ વાત એ છેકે પાણીનો જથ્થો પ્રવાહી સ્વરૃપે હોય,  જેથી તેમાં  સૂક્ષ્મ પ્રકારના 'માઇક્રોબ્સ'થી જીવન શરૃ થવાની શક્યતા વધી જાય છે.

નવો શોધાયેલો બાહ્યગ્રહ તેના તારા / સૂર્ય પ્રોક્સીમા સેન્ટોરીથી ખૂબ જ નજીક છે. પરંતુ આ તારો રક્તવામન / રેડ ક્વાર્ફ છે. જે  સૂર્ય કરતા પણ નાનો છે. જેમનું આયુષ્ય આપણા સૂર્ય કરતા વધારે હોય છે. કારણ કે આવા તારાઓમાં ચાલતી નાભીકીય ઊર્જા માટે જરૃરી બળતણનો મહત્તમ ઉપયોગ કરે છે. તેઓ અબજો- ખર્વો વર્ષ સુધી પ્રકાશિત રહે છે. ફ્રેન્ક સેલસીસ નામનો બાહ્ય ગ્રહના વાતાવરણનો અભ્યાસું અને નિષ્ણાત છે જે કહે છે કે 'નવો ગ્રહ પૃથ્વી જેટલા કદ માપનો છે.' પરંતુ પૃથ્વીના જોડિયા ભાઈ જેવો નથી. યુનિ. ઓફ વૉશિગ્ટનના એસ્ટ્રોબાયોલોજીસ્ટ શેરી બર્નસ કહે છે કે, આ ગ્રહ માટે તેનો સ્ટાર / સૂર્ય 'જીવનદાતા'ની નાભિકામાં ન પણ હોય. જીવન વિકાસ માટે નવા શોધાયેલા બાહ્યગ્રહની પાયાની જરૃરિયાતો પણ અલગ હોઈ શકે છે. જો ત્યાં સૂક્ષ્મ જીવોનો વિકાસ થયો હોય તો આ કક્ષા સુધી પહોંચાડવામાં ગ્રહને પૃથ્વી કરતા વધારે મુશ્કેલી અને અવરોધોનો સામનો કરવો પડયો હશે.

રેડ ડવાર્ફ તારાઓની જવાની ખૂબ જ તોફાની હોય છે. તેઓ ખૂબ જ જ્વાળાઓ ફેકતા હોય છે જેના કારણે નજીક આવેલ ગ્રહની હાલત આપણાં શુક્ર જેવી થઈ જાય છે. એક શક્યતા તો છે કે જો ગ્રહનીજો ગ્રહની યુવાનીમાં, તેનો  ફરતે પ્રમાણસરના હાઇડ્રોજન વાયુનું સ્તર (ખૂબ વધારે નહિ ખૂબ જ ઓછું પણ નહિ.)  રહ્યું હોય તો, ગ્રહ માટે તે 'સનસ્ક્રીન' જેવું રક્ષાત્મક કવચ સર્જી શકે છે.

બાહ્યગ્રહ વિશે હાલના તબક્કે વધારે માહિતી નથી. પરંતુ તેના પ્રદક્ષિણા કાળ પરથી લાગે છે કે તે તેના તારાની ખૂબ જ નજીક છે. રેડ ક્વાર્ફ હોવાના કારણે તારાનું તાપમાન આપણા સૂર્ય કરતા ઓછું છે. આપણા ગ્રહના ઉપગ્રહ ચંદ્ર  માફક તેનો એક ભાગ હંમેશા તારા તરફ તકાયેલો રહે છે. જયારે બીજો ભાગ હંમેશા અંધારામાં રહે છે. આવી અવસ્થામાં વાતાવરણના કારણે 'ગરમી' સમગ્ર ગ્રહ પર એકસરખીફરતી રહી શકે છે. જેના કારણે ત્યાં જીવન વિકાસ માટે જરૃરી બાયોસ્ફીઅર રચાવાની શક્યતા વધી જાય છે.

એક ગણતરી મુજબ ગ્રહ અને તારા વચ્ચે માત્ર ૭૪.૮૦ લાખ કી.મી. અંતર છે. યાદ રહે આપણો બુધ ગ્રહ, સૂર્યથી ૫.૭૯ કરોડ કિ.મી. દૂર છે. જો કે પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી સૂર્ય કરતા એક હજાર ગણો વધારે ઝાંખો છે. આ કારણે નવા શોધાયેલા ગ્રહ પર તારની ઊર્જા, પૃથ્વી પર સૂર્યની જે ઊર્જા મળે છે તેના માત્ર ૭૦ % જેટલી જ હોય. નવા બાહ્યગ્રહ પર જીવન વિકસ્યું છે કે નહિ તેનો આધાર, નવા ગ્રહ પર વાતાવરણ કેટલું છે તેના પર રહેલો છે.

રેડ ક્વાર્ફ પુષ્કળ પ્રમાણમાં એક્સ-રે રેડિયેશન ફૂંકે છે. ઉપરાંત તે ખૂબ જ મોટા પ્રમાણમાં સૌર જ્વાળાઓ છોડે છે. તેના સૌર પવનોમાં ઊર્જાવાન વિવિધ કણો હોવાની શક્યતા છે. તેનું અલ્ટ્રાવાયોલેટ રેડિયેશન પણ ખૂબ જ વધારે હોવાની શક્યતા છે. બાહ્ય ગ્રહ વિશે એક આશા છે જો તેની પાસે પૃથ્વી જેવું ચુંબકીય ક્ષેત્ર હોય તો બચાવ થઈ શકે છે. તેની પાસે ઘટ્ટ વાતાવરણ હોય તો સૂક્ષ્મ જીવ વિકાસની શક્યતા છે. એક અંદાજ પ્રમાણે નવા શોધાયેલા બાહ્યગ્રહ માટે બધી જ પરિસ્થિતિ તેની ફેવરમાં હોય તો,  ત્યાં માત્ર 'સૂક્ષ્મ જીવો' માઇક્રોબ્સનો વિકાસ થયો હોવાની શક્યતા હાલમાં વૈજ્ઞાાનિકોને દેખાઈ રહી છે.

ડેટા કાર્ડ :

નવા શોધાયેલા પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી 'બી' બાહ્યગ્રહ અને તારાની  યાદગાર હકીકતો :-
- આલ્ફા સેન્ટોરી નામનો તારો ખરેખર ત્રણ તારાની ત્રિપૂટી છે જેમાં આલ્ફા સેન્ટોરી યુગ્મ તારા છે અને વચ્ચે આવેલ ગ્રેવિટી સેન્ટરની ફરતે ગોળ ફરે છે.
- પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી, આલ્ફા સેન્ટોરીથી ૦.૨૪ પ્રકાશ વર્ષ દૂર છે.
- પ્રોક્સીયા સેન્ટોરી સુર્યથી સૌથી નજીકનો તારો છે. જે સુર્યથી ૪.૨૨ પ્રકાશ વર્ષ દુર છે.
- આલ્ફા સેન્ટોરી સુર્યથી ૪.૩૭ પ્રકાશવર્ષ દુર છે.
- આલ્ફા સેન્ટોરી, વ્યાધ / ડોગસ્ટાર અને કેનોપસ પછી ત્રીજા ક્રમે આવતો અવકાશનો સૌથી તેજસ્વી તારો છે.
- બાહ્યગ્રહ અને પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી વચ્ચેનું અંતર સૂર્ય અને પૃથ્વીના અંતરના માત્ર ૫% જેટલું છે.
- પ્રોક્સીમા સેન્ટોરી એટલો ઝાંખો છે કે તેને નરી આંખે જોઈ શકાતો નથી.
- પ્રોક્સીમા સેન્ટોરીનું કદ આપણા સૂર્ય કરતા માત્ર દસમા ભાગ જેટલું જ છે.
- પ્રોક્સીમા સેન્ટોરીના નવા શોધાયેલા ગ્રહોનું કદ પૃથ્વી કરતા ૧.૩૦ ગણું છે. મતલબ તે પૃથ્વી કરતા ૩૦% વધારે મોટો છે